پاورپوینت تفسیر موضوعی نهج البلاغه فصل 3

پاورپوینت تفسیر موضوعی نهج البلاغه فصل 3 

فصل سوم :

حقوق شناسی

اهداف:

هدف ار ارائه مطالب فصل حقوق شناسی این است که خواننده :

با مفهوم واژه حق و کاربرد آن در نهج البلاغه آشنا شود.

به جایگاه حقوق در نهج البلاغه پی ببرد.

مفهوم حقوق مداری را دریابد.

با حقوق متقابل آشنا شود.

اقسام حقوق را بداند.

به پیامدهای پایبندی به حقوق دیگران و زایل کردن آنان توجه نماید.

الف) مفهوم شناسی حق

حق در نهج البلاغه در پنج معنا به کار رفته است که دو معنای آن حقیقی و سه معنای آن اعتباری است که عبارتند از :

حق به معنای واقعیت و امر واقعی ، یعنی به واقعیت عینی و خارجی، حق گفته می شود. مثلا مرگ امری واقعی است، از این رو حق است.

فَإِنَّهُ وَاللهِ الْجِدُّ لاَ اللَّعِبُ، وَالْحَقُّ لاَ الْکَذِبُ، وَمَا هُوَ إِلاَّ الْمَوْتُ أَسْمَعَ دَاعِیهِ، وَأَعْجَلَ حَادِیهِ

سوگند به خدا!امر مهمی است، واقعیت است و شوخی نیست! حق است و دروغ پردازی نیست، و این امر واقعی، مرگ است که منادی آن  دعوتش را شنواند و سرود خوان آن همه را شتابان خواند!

همچنین است کروی بودن زمین و سیال بودن مایعات و سوزان بودن آتش.

سید رضی، نهج البلاغه، خطبه 132 .

حق به معنای حقیقت، یعنی به ادراک مطابق با واقع که حقیقت است، حق گفته می شود. مثلا ادراک اینکه مرگ وجود دارد و اعتراف بدان یک حقیقت است، از این رو حق است.

[وتبع جنازة فسمع رجلاً یَضحک، فقال علیه السلام :] کَأَنَّ الْمَوْتَ فِیهَا عَلَى غَیْرِنَا کُتِبَ، وَکَأَنَّ الْحَقَّ فِیهَا عَلَى غَیْرِنَا وَجَبَ، وَکَأَنَّ الَّذِی نَرَى مِنَ الاََْمْوَاتِ سَفْرٌعَمَّا قَلِیلٍ إِلَیْنَا رَاجِعُونَ! نُبَوِّئُهُمْأَجْدَاثَهُمْنَأْکُلُ تُرَاثَهُمْ کَأَنَّا مُخَلَّدُونَ، قَدْ نَسِینَا کُلَّ وَاعِظٍ وَوَاعِظَةٍ، وَرُمِینَا بِکُلِّ جَائِحَةٍ.

[و امام علی(ع) در پی جنازه ای می رفت، شنید مردی می خندد، فرمود:] گویا مرگ را در دنیا بر جزء مانوشته اند، گویا حق( مرگ) را در آن برعهده جز ما گذاشته اند، گویی آنچه از مردگان می بینیم، مسافرانند که به زودی نزد ما می آیند آنان را در گورهایشان جای می دهیم و میراثشان را می خوریم، گویا ما پس از آن جاودان به سر می بریم. سپس پند پند دهندگان [ اعم از زن و مرد] را فراموش می کنیم و به هر بلا و آفتی گرفتار می شویم.

همان حکمت 122 .

همچنین است ادراک و اعتراف به کروی بودن زمین و سیال بودن مایعات و سوزان بودن آتش. این دو معنا، معانی حقیقی حق هستند؛ اما معانی اعتباری آن عبارت است از :

حق به معنای اجازه و رخصت، مثلا وقتی می گوییم آدمیان حق پرسش دارند، معنایش این است که رخصت دارند و در استفاده از این حق مخیرند، و این امر برای آنان مجاز است. یکی از یاران علی(ع) پرسشی نااستوار و ناسنجیده از امام کرد و حضرت آن را پاسخ داد و بر حق پرسش گری آدمیان تاکید کرد و فرمود.

« وَ لَک . حَقُّ المَساَلَهِ: تو را . حق پرسش است.»

همچنین حق مسکن، حق شغل و حق انتخاب همسر.